فن کویل
فن کویل چیست ؟
فن کویل یک سیستم تهویه مطبوع است که با استفاده از یک مبدل حرارتی و فن، هوای محیط را گرم یا سرد می‌کند. این دستگاه به شبکه آب سرد و گرم متصل شده و از طریق فن داخلی، هوای مطبوع را در فضا توزیع می‌کند. فن کویل‌ها معمولاً در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری استفاده می‌شوند و بسته به نوع نصب، در مدل‌های سقفی، دیواری، زمینی و کانالی عرضه می‌شوند.
عملکرد فن کویل ساده اما کارآمد است؛ آب سرد یا گرم از طریق لوله‌های مسی به کویل دستگاه منتقل شده و فن با عبور هوا از روی این کویل، دمای آن را تغییر می‌دهد. کاربر می‌تواند میزان دما و سرعت فن را به‌صورت دستی یا از طریق ترموستات تنظیم کند. مزیت اصلی این سیستم، مصرف بهینه انرژی، عدم نیاز به کانال‌کشی گسترده و امکان کنترل دمای هر فضا به‌صورت مستقل است.
نحوه کار فن کویل
فن کویل یکی از رایج‌ترین تجهیزات تهویه مطبوع است که با استفاده از آب سرد یا گرم، هوای محیط را خنک یا گرم می‌کند. این سیستم عملکردی ساده اما کارآمد دارد و بدون نیاز به کانال‌کشی گسترده، امکان کنترل دما را در هر فضا به‌صورت مستقل فراهم می‌کند. در ادامه، مراحل عملکرد فن کویل را بررسی می‌کنیم.
1. ورود آب سرد یا گرم به کویل
فن کویل از یک مبدل حرارتی (کویل) تشکیل شده که از لوله‌های مسی با فین‌های آلومینیومی ساخته شده است. این کویل به سیستم مرکزی چیلر (برای آب سرد) یا بویلر (برای آب گرم) متصل است. در حالت سرمایشی، چیلر آب را تا دمای پایین (معمولاً 7 تا 12 درجه سانتی‌گراد) خنک کرده و به کویل ارسال می‌کند. در حالت گرمایشی، بویلر آب گرم را با دمای 40 تا 60 درجه سانتی‌گراد به سیستم منتقل می‌کند.
2. عبور هوا از روی کویل و تغییر دما
یک فن داخلی، هوا را از محیط مکش کرده و از روی کویل عبور می‌دهد. هنگام عبور هوا از روی کویل، دمای آن کاهش یا افزایش می‌یابد و سپس به محیط بازمی‌گردد. این فرآیند باعث خنک یا گرم شدن سریع فضا می‌شود.
3. تنظیم دما و کنترل عملکرد
این دستگاه دارای ترموستات یا کنترل‌کننده دستی و دیجیتال است که کاربر می‌تواند از طریق آن سرعت فن و دمای خروجی را تنظیم کند. برخی مدل‌ها قابلیت تنظیم خودکار سرعت فن را نیز دارند که بر اساس دمای محیط، میزان گردش هوا را تغییر می‌دهند تا مصرف انرژی بهینه شود.
4. تخلیه رطوبت و جلوگیری از تجمع آب
در حالت سرمایش، زمانی که هوا از روی کویل سرد عبور می‌کند، رطوبت موجود در هوا تقطیر شده و به شکل آب درون سینی درین جمع می‌شود. این آب از طریق لوله تخلیه به بیرون هدایت می‌شود تا از مشکلاتی مانند نشت آب یا رشد باکتری‌ها جلوگیری شود.
5. توزیع یکنواخت هوا در محیط
فن کویل‌ها معمولاً دارای پره‌های قابل تنظیم هستند که هوای خروجی را در جهت‌های مختلف پخش می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود هوای گرم یا سرد به‌طور یکنواخت در تمام فضای اتاق توزیع شود و نقاط سرد یا گرم ایجاد نشود.
انواع فن کویل
فن کویل‌ها بر اساس نوع نصب، محل قرارگیری و نحوه توزیع هوا به چندین دسته تقسیم می‌شوند. انتخاب مدل مناسب به شرایط محیط، ظرفیت موردنیاز و نوع کاربری بستگی دارد. در ادامه، رایج‌ترین انواع آن را معرفی می‌کنیم.
1. فن کویل سقفی توکار
این مدل داخل سقف کاذب نصب می‌شود و تنها دریچه‌های خروجی هوا قابل مشاهده هستند. فن کویل سقفی توکار معمولاً در پروژه‌های مسکونی، اداری و هتل‌ها کاربرد دارد و از نظر ظاهری جلوه‌ای یکپارچه و مینیمال ایجاد می‌کند. نصب آن نیاز به کانال‌کشی یا دریچه‌های مناسب دارد تا هوای سرد و گرم را به‌طور یکنواخت توزیع کند.
2. فن کویل سقفی کاستی (یک‌طرفه، دوطرفه و چهارطرفه)
فن کویل‌های کاستی در سقف نصب شده و به‌صورت یک‌طرفه، دوطرفه یا چهارطرفه هوا را پخش می‌کنند. این مدل‌ها به دلیل طراحی کم‌حجم و عملکرد بی‌صدا، گزینه‌ای ایده‌آل برای فضاهای تجاری، اداری و هتل‌ها هستند. فن کویل کاستی دارای پمپ درین برای تخلیه آب تقطیرشده است و معمولاً به کنترل‌های دیجیتال هوشمند مجهز می‌شود.
3. فن کویل دیواری
مدل دیواری شبیه به اسپلیت دیواری است و روی دیوار نصب می‌شود. این نوع فن کویل به‌دلیل نصب آسان، کنترل مستقل و اشغال نکردن فضای کف، برای ساختمان‌های مسکونی و دفاتر کوچک مناسب است. یکی از مزیت‌های این مدل، نیاز نداشتن به کانال‌کشی و امکان نصب در فضاهای محدود است.
4. فن کویل زمینی
این نوع روی زمین نصب می‌شود و معمولاً در پایین دیوار قرار می‌گیرد. فن کویل زمینی در دو مدل کابین‌دار و بدون کابین عرضه می‌شود و به‌دلیل سادگی نصب و دسترسی آسان برای تعمیرات، گزینه‌ای مناسب برای محیط‌های مسکونی و آموزشی است. برخی مدل‌ها قابلیت تنظیم جهت دمش هوا به سمت بالا یا جلو را دارند.
5. فن کویل کانالی
مدل کانالی برای فضاهای بزرگ و نیازمند ظرفیت سرمایشی و گرمایشی بالا طراحی شده است. این نوع درون سقف نصب می‌شود و از طریق کانال‌کشی، هوای مطبوع را در بخش‌های مختلف یک ساختمان پخش می‌کند. فن کویل‌های کانالی در پروژه‌های تجاری، اداری و بیمارستانی کاربرد دارند و می‌توانند به سیستم هوای تازه متصل شوند.